پلتفرمی را تصور کنید که می توان آن را با استفاده از واقعیت مجازی به دنیای واقعی پیوند زد و هر زمان که اراده کنید تنها با گذاشتن یک عینک، به آن پلتفرم دسترسی داشته باشید. دیگر نیاز نباشد برای کار کردن از خانه خارج شوید و به جای آن، محل کار را به خانه بیاورید. بسیاری از فعالیت هایی که به دلیل محدودیت های فیزیکی یا مکانی قادر به انجام آنها نبودید، اکنون قابل انجام هستند. می توانید با استفاده از آواتارتان با دوستان خود معاشرت کنید و در کنار یکدیگر به انجام فعالیت های مورد علاقه تان بپردازید.این موارد تنها گوشه کوچکی از مزیت های متاورس است.
متاورس چیست؟
متاورس از دو کلمه متا (Meta) به معنی فراتر و (Universe) به معنی دنیا تشکیل شده است و می توان آن را "فراتر از جهان" ترجمه کرد. این اصطلاح برای اولین بار در کتاب علمی‌تخیلی «سقوط برفی» (Snow Crash) نوشته نیل استفنسون در سال ۱۹۹۲ به کار برده شد. این نویسنده آمریکایی از واژه متاورس برای توصیف نوعی دنیای مجازی استفاده کرده بود که در آن قهرمان داستان در قالب آواتار خود با دیگران معاشرت می‌کند، خرید می‌کند و حتی دشمنان دنیای واقعی خود را شکست می‌دهد. البته خود مفهوم دنیایی شبیه متاورس پیش از این کتاب، در سال ۱۹۸۴ و با رمان سایبرپانکی نیورومنسر (Neuromancer) نوشته ویلیام گیبسون به شهرت رسیده بود. متیو بال، سرمایه‌گذار و رئیس سابق استراتژی در آمازون استودیوز، متاورس را اینگونه توصیف کرده است: "متاورس دنیایی است که همواره روشن و فعال است؛ به صورت زنده و در زمان واقعی تجربه می شود؛ اقتصاد و واحد ارزی مختص خود را دارد و در سراسر پلتفرم های دیجیتال و فیزیکی گسترده شده است." در واقع متاورس همان اینترنت است؛ تنها با این فرق که امکان تعامل فیزیکی افراد با یکدیگر و همچنین با اشیاء دیجیتال به وسیله آواتار ها و عینک های واقعیت افزوده فراهم شده است. این دنیا، دنیایی مجازی است و شاید بتواند روی عوامل غیر فیزیکی دخیل در زندگی همچون ارزها تاثیر بگذارد، اما هیچگاه نمیتواند مواد اطراف ما که ماهیت فیزیکی دارند را دستخوش تغییر کند.
مفاهیم کلیدی متاورس
می دانیم که متاورس شباهت زیادی به اینترنت امروزی دارد. اما واقعا چه چیزی متاورس را از اینترنت متمایز می کند؟ این سوال را با سه مفهوم پاسخ میدهیم: احساس حضور، امکان تعامل و ادغام پلتفرم ها. در ادامه به بررسی هرکدام از این ویژگی های کلیدی می پردازیم:
احساس حضور(Presence): نتایج تحقیقات در طول سال ها نشان داده است که تعاملات فیزیکی و رو در رو کیفیت بسیار بالاتری از تعاملات صرفا مجازی دارند. در متاورس با استفاده از عینک های مخصوص، حضور افراد در کنار یکدیگر شبیه سازی می شود و همین امر تجربه تعامل مجازی افراد را تا حد زیادی بهبود می بخشد.
امکان تعامل(interoperability): تعامل‌پذیری به این معنا است که ما در متاورس می‌توانیم از مقصدی به مقصد دیگر سفر کنیم، درحالی‌که تمام دارایی‌های دیجیتال خود از جمله آواتار و آیتم‌های مجازی جمع‌آوری‌شده را به همراه داریم. مثلاً می‌توانید اسکین تفنگی را که در بازی کانتر استرایک خریده‌اید، در بازی فورتنایت استفاده کنید یا از طریق شبکه های مجازی به دوستانتان هدیه بدهید. این بدان معنی است که مرزی بین فعالیت های مختلف وجود نداشته باشد و بتوان از متریال های یک محیط در محیط دیگر نیز استفاده کرد.
ادغام پلتفرم ها(standardization): برای ادغام و به هم پیوستن پلتفرم های مختلف، نیازمند آن هستیم تا همه آن ها از یکسری قوانین خاص پیروی کنند تا این پیوند به خوبی شکل بگیرد. این فرآیند طی مرحله standardization اتفاق می افتد.
مزایای استفاده از متاورس
متاورس، پلتفرمی است که قرار است جایگزین اینترنت امروزی شود و با ویژگی هایی که بالاتر مطرح شد، اجازه دسترسی به اطلاعات موجود را با محدودیت های کمتری به کاربران بدهد. پلتفرم های آنلاین فعلی اجازه جا به جا کردن دارایی ها بین پلتفرم ها را نمی دهند. اما در متاورس مرزی بین پلتفرم ها وجود ندارد؛ برای مثال در متاورس، شما می توانید ماشینی را در دنیای بازی روبلکس بسازید و آن را در بازی فورتنایت برانید. یا اینکه اسلحه ای را در کانتر استرایک شخصی سازی کنید و با آن در کال آف دیوتی بازی کنید. از دیگر مزایای متاورس، شباهت بسیار زیاد آن به دنیای واقعی است؛ هر تغییری که کاربران در متاورس ایجاد کنند، همیشگی است و بقیه کاربران می توانند در لحظه آن تغییر را ببینند. درست مانند دنیای واقعی! همچنین می توانید تنها با یک آواتار به تمام شبکه های اجتماعی و فعالیت های موردنظرتان دسترسی داشته باشید و دیگر نیازی به ساخت انبوهی از اکانت های مختلف برای هر پلتفرم نیست.
از دیگر مزیت های متاورس، بودن در هر مکانی در هر زمانی است! می توانید از منزل به محل کار خود بروید، کار های بانکی خود را انجام دهید و بسیاری از فعالیت های دیگر را بدون تکان دادن حتی یک ماهیچه انجام دهید. همچنین با توجه به ابزار های بصری ای که متاورس در اختیار کاربران قرار می دهد، ارائه مطالب و توضیحات می تواند با خلاقیت بسیار بالاتر و بازده بهتری انجام شود.
متاورس در بازی ها
مهمترین ویژگی متاورس، محدود نکردن خلاقیت کاربران در ایجاد چیز های جدید و خلاقانه است؛ بازی های بسیاری در زمینه متاورس تولید شده اند که از معروفترین آنها می توان به فورتنایت(Fortnite)، ماینکرفت(Minecraft)، روبلکس(Roblex) و انیمال کراسینگ(Animal Crossing) اشاره کرد. این بازی ها به کاربر اجازه می دهند تا دنیایی که در آن بازی می کند را به دلخواه خود طراحی کند و بتواند آن را با کاربران دیگر به اشتراک بگذارد. این دقیقا همان چیزی است که متاورس به دنبالش است. وقتی کمپانی اپیک گیمز در سال 2017 به سراغ توسعه فورتنایت رفت، قصد ایجاد متاورس را نداشت؛ این بازی صرفا بازی ای بود که باید با ساختن دیوار ها و کشتن زامبی ها از قلعه خود دفاع میکردید. اما این دیوار ها همان ابزاری بود که برای فعال شدن خلاقیت برخی گیمر ها نیاز بود. با استفاده از این ابزار، امکان ایجاد هزاران هزار سازه با ساختار های مختلف وجود داشت که هیچ دو از آنها شبیه هم نبودند. همین امر سازندگان این بازی را به فکر انداخت تا آزادی عمل بیشتری به بازیکنان بدهند و اینگونه شد که ابزار های بیشتری با ویژگی های مختلف به این بازی اضافه شد. هر بازیکن می توانست دنیای خود را بسازد و اگر از محدود بودن ابزار ها صرف نظر کنیم، تنها چیزی که شخص را محدود می کرد مرز خلاقیت خود بازیکن بود. کمپانی اپیک گیمز از عرضه این بازی ثروت هنگفتی بدست آورد و همین محبوبیت بالا، میتواند مهر تاییدی بر فراگیر شدن متاورس در آینده ای نزدیک باشد.
متاورس در فیلم و سریال
شاید تحقق متاورس به عمر هیچکدام از ما قد ندهد؛ اما حداقل می توان چشمه هایی از آن را در فیلم ها و سریال ها دید و در بازی ها تجربه کرد. در بین فیلم‌هایی که جنبه‌ای از متاورس را به تصویر کشیده‌اند، بدون شک فیلم Ready Player One به کارگردانی استیون اسپیلبرگ از بقیه مشهورتر است. در واقع، بسیاری از افراد برای توضیح متاورس این فیلم را پیشنهاد می‌دهند؛ اگرچه در این فیلم می‌بینیم که کنترل کل این دنیای مجازی تنها در دست یک شرکت است، درحالی‌که در متاورس واقعی، شاهد دنیایی کاملا غیرمتمرکز خواهیم بود و هیچ شرکت یا نهادی نمیتواند در این دنیا حکمرانی کند. با در نظر گرفتن این نکته، تماشای این فیلم نقطه شروع خوبی برای درک متاورس و تجربه‌های کاربری در واقعیت مجازی است. فیلم‌ها و سریال‌های دیگری که در آنها جنبه‌ای از متاورس به تصویر کشیده شده شامل Minority Report(2002)، Avatar(2009)، Matrix(1992)، Iron Man(2008)، سریال Upload(2020)، سریال Black Miror، Altered Carbon و انیمیشن Wreck-it Ralph است.
واحد پول و عرض در متاورس
از آنجا که متاورس دنیایی نامتمرکز خواهد بود و تحت نظر ارگان یا شرکت خاصی اداره نخواهد شد، بهترین سیستم برای دادوستد در این پلتفرم، سیستمی است که اکنون در رمزارز های دیجیتال استفاده می شود. تامین امنیت کاربران و حفظ هویت آنها در این دنیا بر عهده فناوری بلاک‌چین خواهد بود. در حال حاضر شرکت هایی همچون Decentraland و The Sandbox پلتفرم هایی بر بستر متاورس ایجاد کرده اند که در آنها گیمرها با استفاده از رمزارز ها می توانند اماکنی مانند شهربازی بسازند و از آنها کسب درآمد کنند. تعیین مالکیت اماکن ساخته شده و زمین های موجود در این دنیا، با استفاده از توکن های غیر قابل معاوضه(Non-Figible Tokens) مشخص می شوند. این ها توکن هایی هستند که با رمزارز های هم ارزش خود قابل مبادله نیستند؛ برای مثال شما نمیتوانید در ازازی پرداخت بیتکوین یک NFT بخرید و آن NFT فقط متعلق به همان شخص است.
چقدر تا تحقق متاورس واقعی فاصله داریم؟
بسیاری از افراد باور دارند که ما اکنون در یک متاورس زندگی میکنیم؛ زیرا بسیاری از فعالیت های روزانه ای که انجام می دهیم شکل دیجیتال به خود گرفته است. اما احتمالا زمان زیادی مانده تا به متاورسی همچون دنیای فیلم Ready Player One برسیم. یکی از بزرگترین موانع در این راه، محدودیت سخت‌افزاریست. بستر اینترنت کنونی و همچنین دستگاه های دیجیتال، قابلیت آن را ندارند که میلیون ها بازیکن را همزمان در یک دنیای مجازی میزبانی کنند. اگر هم به پیشرفتی در تکنولوژی دست پیدا کنیم و بستر ایجاد متاورس فراهم شود، چند دهه فرهنگ سازی لازم است تا تمام افراد را به استفاده از متاورس ترغیب کنیم. یکی دیگر از این موانع، تعامل پذیری است؛ در حال حاضر صاحبان شرکت های سازنده دنیاهای شبه متاورس، بدلیل منافع شخصی اجازه ادغام پلتفرم ها و جابجایی از یک پلتفرم به پلتفرم دیگر را نمی دهند.
البته بسیاری از کمپانی ها نیز در راستای توسعه و پیشرفت متاورس قدم بر می دارند. یکی از این کمپانی ها، فیسبوک است که اخیرا نام خود را به متا (Meta) تغییر داد و شروع به فعالیت در زمینه متاورس کرد. این شرکت به پیشرفت های نسبتا بزرگی نیز دست پیدا کرده که باعث شده تا رسیدن به متاورس همگانی، بسیار دور بنظر نرسد. از پیشرفت های اخیر این کمپانی، ساخت دستکش هایی بود که اجازه لمس اشیاء مجازی و حس کردن آنها به صورت فیزیکی را می داد. در تصویر بالا، مارک زاکربرگ مدیر عامل این کمپانی را در حال تست جدیدترین دستاورد این کمپانی مشاهده می کنید.
با تمام مواردی که در بالا گفته شد، دستیابی به متاورس و همه گیر شدن آن امری ناگزیر است؛ تنها مسئله زمان مطرح است که چقدر طول بکشد تا موانع گفته شده از سر راه برداشته شوند و متاورس آنگونه که باید شروع به کار کند.
